Aborcja farmakologiczna to najczęściej wybierana metoda przerywania ciąży do 12. tygodnia. To rozwiązanie szczególnie ważne w kontekście ograniczonego dostępu do aborcji w Polsce. Zyskała popularność dzięki wysokiej skuteczności i możliwości przeprowadzenia jej w domu.
Dla wielu osób decyzja o przerwaniu ciąży za pomocą środków farmakologicznych oznacza szansę na bezpieczną, samodzielną procedurę, która nie wymaga wsparcia ze strony placówki medycznej. W niniejszym tekście przedstawiamy, jak działa aborcja przeprowadzana metodą farmakologiczną, jakie są jej zalety i co odróżnia ją od metod chirurgicznych.
Czym jest aborcja farmakologiczna i jak działa?
Aborcja farmakologiczna opiera się na zastosowaniu dwóch substancji aktywnych: mifepristonu i mizoprostolu. To metoda, która pozwala na przerwanie ciąży bez potrzeby użycia narzędzi chirurgicznych. Proces odbywa się etapami i może być przeprowadzony w warunkach domowych.
Na początek podaje się mifepriston doustnie, w dawce 200 mg. Substancja ta zatrzymuje działanie progesteronu, hormonu niezbędnego do utrzymania ciąży. W konsekwencji dochodzi do odłączenia zarodka od błony śluzowej macicy.
Po 24 do 48 godzinach stosuje się mizoprostol – zazwyczaj 800 μg. Lek ten wywołuje skurcze mięśnia macicy, prowadzące do wydalenia jej zawartości. Cały proces przypomina naturalne poronienie. Objawia się krwawieniem, silnymi skurczami, nudnościami, dreszczami lub czasową gorączką.
Tabletki można przyjąć doustnie, dopochwowo, podjęzykowo lub umieścić między dziąsłem a policzkiem. Od sposobu przyjęcia zależy szybkość i skuteczność działania leków. W przeciwieństwie do antykoncepcji awaryjnej, która zapobiega zapłodnieniu lub zagnieżdżeniu się zarodka, aborcja farmakologiczna kończy już istniejącą ciążę.
Do głównych zalet metody farmakologicznej należą:
- wysoka skuteczność (95–98% w I trymestrze),
- możliwość wykonania procedury w warunkach domowych,
- brak konieczności interwencji chirurgicznej,
- mniejsze ryzyko infekcji i powikłań,
- krótszy czas rekonwalescencji,
- brak potrzeby znieczulenia ogólnego.
Właściwe przejście przez procedurę prowadzi do bezpiecznej aborcji – wymaga użycia oryginalnych leków oraz przestrzegania zalecanych dawek i odstępów czasowych. W takich warunkach dodatkowa pomoc medyczna zazwyczaj nie jest konieczna.
Czy aborcja farmakologiczna jest legalna w Polsce?
W polskim systemie prawnym aborcja farmakologiczna dopuszczalna jest tylko w trzech ściśle określonych przypadkach. Przerwanie ciąży może nastąpić, gdy jej kontynuacja zagraża życiu lub zdrowiu osoby w ciąży, gdy ciąża jest wynikiem czynu zabronionego, takim jak gwałt lub kazirodztwo, oraz – do niedawna – gdy płód wykazuje ciężkie, nieodwracalne wady rozwojowe.
Po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 roku sytuacja prawna uległa istotnej zmianie. Usunięcie z listy legalnych przesłanek wady płodu znacząco ograniczyło dostępność aborcji w Polsce, praktycznie eliminując ten przypadek z realnych możliwości działania.
Zgodnie z obowiązującym prawem, osoba przerywająca własną ciążę nie podlega karze. Odpowiedzialność karna dotyczy jedynie osób trzecich, które pomagają lub nakłaniają do aborcji. Jest to szczegół często pomijany w debatach publicznych, a mający ogromne znaczenie dla osób szukających informacji i wsparcia. W tym kontekście warto wspomnieć o głośnych przypadkach, w których prokuratura wszczynała postępowania wobec osób wspierających osoby w ciąży.
Zagrożenie zdrowia psychicznego, np. depresja czy zaburzenia lękowe, może również być podstawą do legalnej aborcji. W takim przypadku konieczna jest opinia psychiatry. Niestety, w praktyce dostęp do takiej pomocy często bywa utrudniony, szczególnie w rejonach, gdzie przychodni nie prowadzi specjalista z zakresu psychiatrii.
Ograniczenia prawne zmuszają wiele osób do poszukiwania wsparcia za granicą lub u organizacji pozarządowych. Choć aborcja farmakologiczna może być bezpieczna, ograniczony dostęp do niej w kraju tworzy przestrzeń dla działań poza oficjalnym systemem ochrony zdrowia.
Jakie tabletki poronne stosuje się przy aborcji farmakologicznej?
W aborcji farmakologicznej wykorzystuje się dwa leki, których skuteczność została szeroko udokumentowana: mifepriston oraz mizoprostol. Oba środki są rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia i stanowią standard leczenia farmakologicznego we wczesnym etapie, szczególnie do 12. tygodnia ciąży.
Mifepriston (znany również jako RU-486) to związek chemiczny, który blokuje działanie progesteronu – hormonu podtrzymującego ciążę. Po jego zastosowaniu zarodek oddziela się od błony śluzowej macicy. Mizoprostol podaje się po 24–48 godzinach. Lek ten wywołuje skurcze macicy, które powodują wydalenie zarodka i błony śluzowej.
W przypadku braku dostępu do mifepristonu WHO dopuszcza stosowanie wyłącznie mizoprostolu – w schemacie 800 μg co 3 godziny, zwykle w trzech dawkach. W Polsce żaden z tych preparatów nie został zarejestrowany jako lek do przerywania ciąży.
Mizoprostol jest jednak dostępny w aptekach na receptę – pod nazwą Arthrotec (zawierający także diklofenak) oraz Cytotec, który składa się wyłącznie z mizoprostolu. Cytotec jest lekiem droższym – jego cena może sięgać nawet 600 zł, podczas gdy Arthrotec kosztuje zwykle 60–80 zł.
W przypadku aborcji farmakologicznej w drugim trymestrze (13.–24. tydzień) stosuje się niższe dawki mizoprostolu – zazwyczaj 400 μg co trzy godziny, aż do całkowitego wydalenia płodu i łożyska. Procedura na tym etapie jest bardziej rozciągnięta w czasie i często wymaga obecności wykwalifikowanego personelu medycznego.
Skuteczność aborcji farmakologicznej – co warto wiedzieć?
Skuteczność aborcji zależy od momentu ciąży, schematu leczenia oraz jakości leków. Zestaw mifepriston + mizoprostol daje skuteczność 95–98% w pierwszym trymestrze. W sytuacjach, gdy stosuje się wyłącznie mizoprostol, skuteczność spada do przedziału 80–85%.
To oznacza, że ryzyko niepełnego opróżnienia macicy rośnie, a konieczność dalszej pomocy medycznej pojawia się częściej – nawet u jednej na pięć osób. Różnica wynika z działania obu substancji: mifepriston przygotowuje organizm, wzmacniając późniejsze działanie mizoprostolu.
W drugim trymestrze skuteczność nadal pozostaje wysoka, choć nieco niższa niż wcześniej. Przy zastosowaniu obu leków wynosi około 92%, a dla samego mizoprostolu – 79%. Wraz z zaawansowaniem ciąży rośnie jednak ryzyko powikłań, dlatego procedura powinna odbywać się w warunkach kontrolowanych, najlepiej pod nadzorem personelu medycznego.
Ocenę skuteczności procedury opiera się na obserwowanych objawach. Silne krwawienie ze skrzepami najczęściej świadczy o tym, że doszło do wydalenia zawartości macicy. Aby mieć całkowitą pewność, warto wykonać test ciążowy lub badanie USG po upływie 3–4 tygodni od zakończenia procedury.
Czynniki, które wpływają na powodzenie aborcji farmakologicznej:
- zastosowanie obu leków: mifepristonu i mizoprostolu,
- prawidłowe dawkowanie i zachowanie odpowiednich odstępów czasowych,
- wczesny etap ciąży – im wcześniej, tym większa skuteczność,
- droga podania mizoprostolu – dopochwowa i podjęzykowa działają lepiej niż doustna,
- jakość preparatów – leki z wiarygodnych źródeł znacząco zmniejszają ryzyko niepowodzenia.
Przestrzeganie zaleceń i stosowanie oryginalnych leków zwiększa szanse na pełne i bezpieczne zakończenie ciąży. W razie niecałkowitego opróżnienia macicy konieczna może być pomoc lekarza – zazwyczaj w postaci zabiegu łyżeczkowania.
Jakie są możliwe skutki uboczne aborcji farmakologicznej?
Aborcja farmakologiczna, mimo że uznawana za bezpieczną i skuteczną, może wiązać się z występowaniem określonych objawów ubocznych. Są one przewidywalne i stanowią część naturalnego przebiegu procedury. Zazwyczaj nie wymagają one interwencji lekarskiej.
Najczęściej występuje intensywne krwawienie – silniejsze niż podczas typowej miesiączki. Może ono trwać od kilku dni nawet do dwóch tygodni. Równocześnie pojawiają się skurcze macicy, które bywają bolesne, czasem porównywalne z bólami porodowymi.
Do objawów ogólnoustrojowych należą: dreszcze, stan podgorączkowy lub gorączka do 38°C, mdłości, wymioty, biegunka oraz uczucie ogólnego osłabienia. W większości przypadków symptomy te ustępują samoczynnie w ciągu kilku godzin.
Rzadziej dochodzi do powikłań wymagających pilnej konsultacji medycznej. Dzieje się tak u 2–5% osób stosujących terapię skojarzoną (mifepriston + mizoprostol) oraz u 10–20% tych, którzy użyli wyłącznie mizoprostolu.
Do objawów alarmujących należą:
- bardzo obfite krwawienie – zużycie więcej niż dwóch podpasek na godzinę przez ponad dwie lub trzy godziny,
- silny ból brzucha, który nie ustępuje mimo zażycia środków przeciwbólowych,
- gorączka przekraczająca 38°C, utrzymująca się dłużej niż dobę,
- nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy, mogący świadczyć o zakażeniu,
- przedłużające się osłabienie i ból w podbrzuszu, który nie zmniejsza się z czasem.
Dobrze przeprowadzona aborcja nie wpływa na płodność. Badania pokazują, że owulacja może powrócić już po dwóch lub trzech tygodniach, a możliwość zajścia w kolejną ciążę pozostaje nienaruszona. Nie zaobserwowano również zwiększonego ryzyka poronień ani przedwczesnych porodów w przyszłości.
Reakcje emocjonalne po zakończeniu ciąży bywają bardzo różne. Dla wielu osób to przede wszystkim ulga. Wyniki badań nie potwierdzają istnienia tzw. syndromu postaborcyjnego. W sytuacji, gdy pojawiają się trudności natury psychicznej, warto rozważyć kontakt z psychologiem lub dołączenie do grupy wsparcia.
Każda osoba, która doświadcza komplikacji zdrowotnych po poronieniu, niezależnie od jego przyczyny, ma prawo do natychmiastowej pomocy medycznej. Lekarka lub lekarz nie mogą jej odmówić, nawet jeśli mają osobiste przekonania. Klauzulę sumienia nie można stosować w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia.
Gdzie legalnie kupić tabletki poronne?
Dostępność tabletek poronnych w Polsce jest znacznie ograniczona, jednak istnieją sprawdzone i legalne sposoby ich pozyskania. Najbardziej zaufanym źródłem pozostają zagraniczne organizacje wspierające osoby w niechcianej ciąży. Dużą popularnością cieszy się fundacja pomagamykobietom.cz, która dostarcza zestaw zawierający mifepriston i mizoprostol.
Koszt takiego pakietu wynosi około 800 zł. Na rynku działa wiele nieuczciwych sprzedawców, dlatego ważna jest ostrożność. Trzeba unikać przypadkowych stron internetowych i sprawdzać opinie. Coraz częściej pojawia się też presja społeczna, by uregulować te kwestie – nowy projekt ustawy zakłada zwiększenie dostępności środków w ramach NFZ.
W aptekach na terenie Polski dostępne są preparaty zawierające mizoprostol, jednak ich sprzedaż odbywa się wyłącznie na receptę. Najczęściej wykorzystywane są dwa produkty: Arthrotec, który zawiera mizoprostol i diklofenak, kosztuje około 60–80 zł. Cytotec, zawierający wyłącznie mizoprostol, jest znacznie droższy – jego cena może sięgać nawet 600 zł. Mimo to jest często wybierany ze względu na precyzyjne działanie.
Dla osób, które nie mają dostępu do tabletek w Polsce, alternatywą są kliniki ginekologiczne działające za granicą, zwłaszcza w Czechach. Placówki takie jak klinika aborcyjna Bilovec oferują zarówno zabiegi chirurgiczne, jak i kompletną procedurę farmakologiczną pod nadzorem lekarzy. Koszt wizyty jest wyższy, ale obejmuje profesjonalną opiekę medyczną, niezbędne badania oraz zapewnienie bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo i skuteczność farmakologicznej aborcji zależą w dużej mierze od jakości leków oraz dostępności medycznego wsparcia. Korzystanie ze sprawdzonych źródeł minimalizuje ryzyko niepowodzenia i chroni zdrowie osoby podejmującej decyzję o przerwaniu ciąży.
